Jak nie rozmawiać

Nie mam nic przeciwko piłce nożnej. Na stadiony nie chodzę z tego samego powodu, z jakiego nie ważyłbym się spać nocą na mediolańskim Dworcu Centralnym (albo przechadzać się w nowym Jorku po Central Parku, kiedy wybije szósta po południu), ale jeśli jest okazja, z przyjemnością i zainteresowaniem patrzę na dobry mecz w telewizji, gdyż znam i doceniam wszystkie walory tej szlachetnej gry. Nie czuję niechęci do piłki nożnej. Czuję niechęć do ludzi zakochanych w piłce.

Chciałbym być jednak dobrze zrozumiany. Dla kibiców mam takie same uczucia, jakie Liga Lombardzka żywi dla osób spoza wspólnoty: "nie jestem rasistą, dopóki siedzą u siebie". A przez to "u siebie" rozumiem miejsca, gdzie lubią się spotykać w ciągu tygodnia (bar, rodzina, klub), oraz stadiony, nie interesuję się bowiem, co się tam dzieje, i cieszę się, kiedy przyjeżdżają kibice z Liverpoolu, gdyż później mam zapewnioną rozrywkę przy lekturze prasy, i skoro mają już 'circenses', niechaj przynajmniej leje się krew.

Nie lubię kibica, bo ma dziwny rys charakteru: nie rozumie, dlaczego ty nie jesteś kibicem, i stara się rozmawiać z tobą tak, jakbyś nim był. Żeby uniknąć nieporozumień, pozwolę sobie przytoczyć przykład. Gram na flecie prostym (...). Załóżmy teraz, że jadę pociągiem i pragnąc nawiązać rozmowę z siedzącym naprzeciwko podróżnym, pytam:

- Czy słuchał pan ostatniego kompaktu Fransa Brüggena?

- Co, czego?

- Mam na myśli "Pavane Lachryme". Moim zdaniem zanadto zwalnia na początku.

- Przepraszam, ale nie rozumiem.

- Przecież mówię Van Eyck, tak czy nie? (Oddzielając sylaby) Blockflöte.

- Proszę pana, ja.. Czy to na smyczki?

- Ach, rozumiem, pan nie..

- Nie.

- To ciekawe. Czy wie pan, że jeśli chce się mieć ręcznie wykonanego coolsmę, trzeba czekać trzy lata? Lepiej już sprawić sobie moecka z hebanu. Jest najlepszy, w każdym razie spośród tych, które dostępne są w handlu. Tak twierdzi Gazzelloni. Czy potrafi pan dojść do piątej wariacji z "Derdre Doen Daphne D'Over"?

- Ja naprawdę jadę do Parmy..

- Aha, rozumiem, gra pan w tonacji f, nie zaś c. Daje większą satysfakcję. Czy wie pan, że odkryłem sonatę Loeilleta, która..

- Leje co?

- Ale chcę zobaczyć, jak pójdzie z fantazjami Telemanna. Pan czasem próbuje? Nie stosuje pan czasem palcowania niemieckiego?

- Wie pan, Niemcy, BMW to świetny samochód, mam dla nich dużo szacunku, ale..

- Jasne. Stosuje pan więc palcowanie barokowe. Słusznie. Proszę tylko pomyśleć, ci z Saint Martin in the Fields..

Nie jestem pewny, czy wytłumaczyłem, o co mi chodzi. Ale jeśli mój nieszczęśliwy towarzysz podróży rzuci się na hamulec, z pewnością go, czytelniku, nie potępisz. Dokładnie tak samo jest z kibicem. Sytuacja staje się szczególnie trudna w przypadku rozmowy z taksówkarzem.

- Widział pan Viallego?

- Nie, musiał przyjść, kiedy akurat wyszedłem.

- Obejrzy pan wieczorem mecz?

- Nie, muszę zająć się księgą Zet "Metafizyki", wie pan, chodzi o Stagirytę.

- Dobrze, niech pan zobaczy, a potem sam powie. Dla mnie Van Basten mógłby zostać Maradoną lat dziewięćdziesiątych, a jak pan myśli. Ale ja nie spuszczałbym oka z Haggiego.

I tak się toczy rozmowa - jakby gadać do ściany. I nie w tym rzecz, że jego nie obchodzi, czy mnie obchodzi. Rzecz w tym, że on nie jest w stanie pojąć, że kogoś może to nie obchodzić. Nie pojąłby tego, nawet gdybym miał troje oczu i parę czułków na zielonych czułkach potylicy. Nie uświadamia sobie odmienności, różnorodności i nieporównywalności możliwych światków.

Podałem przykład taksówkarza, ale w przypadku rozmówcy z klas panujących sprawa przedstawia się dokładnie tak samo. To jak choroba wrzodowa, atakuje biednych i bogatych. Rzeczą osobliwą jest jednak to, że istoty tak niezłomnie przekonane o równości wszystkich ludzi gotowe są rozbijać głowy kibicom, którzy przyjechali z sąsiedniej prowincji. Ten ekumeniczny szowinizm wydziera z mojej piersi okrzyk podziwu. To tak, jakby ci z Ligi powiedzieli: "Niech Afrykanie przyjeżdżają do nas. Potem damy im wycisk".

[Umberto Eco „Jak nie rozmawiać o piłce nożnej” ze zbioru „Zapiski na pudełku od zapałek” Tom I]

Jeden z moich ulubionych felietonów - mogę pożyczyć chętnym, bo mam wszystkie 3 tomy.

BTW: nie muszę chyba tłumaczyć, że alegoria?